Şaşırtıcı ve ironik olsa Warren Buffett, fırsat maliyeti anlamında değerlendirildiğinde, en büyük yatırım hatasını şirketi Berkshire Hathaway’i satın alarak yaptı.
Dünyanın en başarılı yatırımcısı bile hata yapabiliyor. Warren Buffett’ın en önemli yatırım hatası kötü bir hisse senedi seçimi veya teknoloji alanında kaçırılmış bir fırsat değil, artık adıyla eş anlamlı hale gelen şirketini satın almaktı: Berkshire Hathaway.
Sağlam bir iş kararından ziyade kısmen duygularla yönlendirilen bu fazlasıyla belirleyici karar, Buffett’ın tahminlerine göre kariyeri boyunca tahmini 200 milyar dolarlık fırsat maliyetine mal oldu. ABD’li yatırımcı ve yazar Steve Burns ise New Trader U’da yer alan makalesinde, her ne olursa olsun, bu maliyetli hatanın içinde, finansal karar alma süreçlerini iyileştirmek isteyen her seviyedeki yatırımcı için güçlü dersler yattığını vurguluyor.
İronik satın alma: Berkshire Hathaway’in tekstil işletmesi
1962’de Berkshire Hathaway, yabancı rekabet ve değişen tüketici alışkanlıkları nedeniyle zaten hızla gerileyen bir sektörde faaliyet gösteren New England’da zorluklarla içinde bir tekstil üreticisiydi. Genç Buffett, başlangıçta şirketin fabrikaları kapatma ve ekipmanları satma uygulamasından kâr elde edebileceğine inanarak hisse satın aldı. Şirketin her bir tesisi kapattığında kendi hisselerini geri satın aldığını fark etti ve bunun kendisinin faydalanabileceği tahmin edilebilir bir model oluşturduğunu düşündü.
Ancak, Seabury Stanton liderliğindeki Berkshire yönetimi, Buffett’a hisselerini 11,50 dolardan geri satın alma teklifinde bulunduğunda durum beklenmedik bir hal aldı. Resmi teklif yazılı olarak geldiğinde, fiyat 11,375 dolara düşürülmüştü; hisse başına sadece 12,5 sent daha az. Bu küçük ‘kırpma’ Buffett’ta rasyonel yatırım düşüncesinin ötesine geçen bir şeyi tetikledi. Bunu bir hakaret olarak aldı ve öfkeyle, daha fazla hisse satın almaya karar verdi ve sonunda şirketin kontrolünü ele geçirdi ve yönetimi kovdu.
Bir anlık inat nasıl 200 milyar dolara mal oldu?
Bu duygusal karar Buffett’a son derece pahalıya mal olacaktı. CNBC ile 2010 yılında yaptığı bir röportajda Buffett, Berkshire Hathaway’i satın almanın ve tekstil operasyonlarını canlandırma girişiminin kendisine sonraki on yıllarda yaklaşık 200 milyar dolarlık fırsat maliyetine mal olduğunu belirtti.
Buffett, kontrolü ele geçirdikten sonraki yaklaşık 20 yıl boyunca tekstil işini sürdürülebilir kılmaya çalışmaya devam etti. Daha iyi ekipmanlara yatırım yaptı, farklı yönetim yaklaşımları denedi ve şirket için sürdürülebilir niş alanlar bulmaya çalıştı. Bu arada, Amerikan tekstil üretiminin temel ekonomisi bozulmaya devam etti.
Buffett’ın bunun yerine bu sermayeyi en başından itibaren, daha sonra tamamını satın alacağı ancak çok daha erken yatırım yapabileceği bir şirket olan GEICO gibi sigorta şirketlerine veya daha güçlü ekonomik özelliklere sahip diğer işletmelere yönlendirdiğini varsayıldığında, bunun on yıllar boyunca nasıl bir bileşik etki yaratacağı şaşırtıcı sonuçlar gebe, gerçekleşmemiş bir ihtimal olarak duruyor.
200 milyar dolarlık rakam, yalnızca Berkshire’ın tekstil operasyonunda kaybedilen parayı değil, aynı sermayenin en başından itibaren elverişli ekonomiye sahip işletmelere yatırılması durumunda elde edebileceği astronomik büyümeyi de temsil ediyor. Ayrıca yeni bir şirket kurup adını Buffett-Munger koyabilir ve bir holding şirketi haline getirebilir, ardından Berkshire Hathaway’de yaptığı gibi bunu bir kurumsal holding haline getirebilir ve tekstil işinde boşa harcanan 20 yıllık zaman ve sermayeyi boşa harcamamış olurdu; ancak böyle olmadı.
Kötü bir işletme satın almak ve iyi bir yönetici satın almak
Bu deneyim, Buffett’ın 1985’te hissedarlara yazdığı mektupta dile getirdiği en ünlü yatırım ilkelerinden birine yol açtı: “Parlaklığıyla ün salmış bir yönetici, kötü ekonomisiyle ün salmış bir işletmeyle karşılaştığında, bozulmadan kalan işletmenin itibarıdır.”
Ders açık ve acı vericiydi: Hiçbir yönetim becerisi, temelde kusurlu işletme ekonomisini yenemez. Bu iç görü, Buffett’ın yatırım felsefesinde önemli bir evrimi işaret etti ve onu Benjamin Graham‘ın ‘puro izmariti’ yaklaşımından, yani çok az değeri kalmış ucuz, vasat işletmeler satın almaktan, Charlie Munger’ın kalite odaklı yaklaşımına, yani mükemmel şirketler ve girişimler için adil fiyatlar ödemeye doğru yönlendirdi.
Bu pahalı dersi öğrendikten sonra Buffett, Coca-Cola, American Express ve See’s Candies gibi fiyatlandırma gücü, düşük sermaye gereksinimleri ve sadık müşteri tabanlarıyla sürdürülebilir rekabet avantajına sahip şirketlere odaklanmaya başladı. Bunlar, nihayetinde Berkshire’ın muazzam değerini yaratacak yatırımlar haline geldi.
Ders: İyi yöneticiler kötü ekonomiyi kurtaramaz
Berkshire tekstil deneyimi Buffett’a temel ekonominin uzun vadeli iş başarısında diğer tüm faktörlerden daha önemli olduğunu öğretti. Buffett, parlak bir sermaye tahsisçisi olarak büyüyen itibarına rağmen, 20. yüzyılın ikinci yarısında Amerikan tekstil üreticilerinin içsel zorluklarının üstesinden gelemedi.
Bu ders, Buffett’ın yatırım kriterlerini tamamen değiştirdi. Kaliteye bakılmaksızın istatistiksel olarak ucuz şirketler aramaktan vazgeçti ve daha sonra ‘adil fiyatlarla harika işletmeler bulma’ adını vereceği stratejiyi benimsedi. Felsefedeki bu değişim, yani önce kaliteyi satın almak, Buffett’ın kariyerinin geri kalanını tanımlayacak ve en büyük başarılarına yol açacaktı.
Buffett daha sonra yatırımcılara şu tavsiyede bulundu: “Kötü bir işe girerseniz hemen çıkın.” Bu basit bilgelik, çok fazla yatırım yaptıkları için başarısız girişimlere kaynak akıtmaya devam eden birçok yatırımcıyı tuzağa düşüren batık maliyet yanılgısıyla çelişiyor. Buffett, bir işletmenin hiçbir akıllı yönetimle düzeltilemeyecek temel kusurları olduğunu fark etmeyi öğrendi.
İhmalden kaynaklanan hatalar mı yanlış kararlar mı?
İş kalitesiyle ilgili dersin ötesinde, Buffett’ın Berkshire deneyimi, kariyeri boyunca sık sık atıfta bulunacağı bir ayrımı vurguladı: İş hataları yani yanlış bir şey yapmak ile ihmal hataları yani hareket etmeniz gerektiğinde harekete geçmemek arasındaki fark.
Buffett, 2001 yılında Georgia Üniversitesi’nde yaptığı bir konuşmada şunları itiraf etti: “Şimdiye kadar yaptığımız en büyük hatalar ihmal hatalarıdır, yanlış kararlar değil.” Buffett, bir sıkıntı döneminde ‘neredeyse hiçbir maliyeti olmadan’ Fannie Mae‘ye yatırım yapmadığını anlattı ve eylemsizliğinin Berkshire’a en az 5 milyar dolara mal olduğunu paylaştı.
Buffett bu tereddüdü esprili bir şekilde ‘baş parmak emme’ olarak tanımladı: “Kişinin yetkinlik alanı içinde açıkça bir fırsat belirdiğinde kararsızlıktan felç olması.” Bireysel yatırımcılar için en değerli ders şu olabilir: İyi fırsatlarda tereddüt etmek ve ertelemek, ara sıra yapılan aktif hatalardan çok daha pahalıya mal olabilir.
Charlie Munger’ın etkisi: Hataları düzeltmeyi geciktirmeyin
Buffett’ın uzun süreli iş ortağı olan Charlie Munger, Buffett’ın hataları yaptıktan sonra nasıl ele aldığını şekillendirmede önemli bir rol oynadı. Buffett, 2025 hissedar mektubunda, Munger’dan hataları hızla ele alma zorunluluğu hakkında öğrendiklerini şu sözlerle vurguladı: “Baş günah, hataların düzeltilmesini geciktirmek veya Charlie Munger’ın ‘baş parmak emmek’ dediği şeydir. Bana, sorunların dilenilerek ortadan kaldırılamayacağını söylerdi. Ne kadar rahatsız edici olursa olsun, harekete geçmek gerekir.”
Hatalar hakkındaki bu şeffaflık, aslında tipik kurumsal iletişimle taban tabana zıttır. Buffett aynı mektupta, 2019 ile 2023 yılları arasındaki yıllık mektuplarında ‘hata’ ve ‘yanlış’ kelimelerini 16 kez kullandığını, diğer birçok büyük şirketin ise bu süre zarfında bu kelimelerden hiçbirini kullanmadığını belirtti.
Hataları hızla kabul etme ve düzeltici eylemde bulunma konusundaki bu isteklilik, Buffett’ın yönetim tarzının ayırt edici özelliği olarak öne çıktı ve Berkshire’ın ara sıra attığı yanlış adımlara rağmen uzun vadeli başarısının da temel faktörü oldu.
Hatanın başarıya dönüşmesi
Buffett’ın en büyük hatasının hikayesi bu aşamada dikkat çekici bir şekilde farklılaşıyor: Satın aldığına pişman olduğu şirket, en büyük yatırım başarılarının simgesi haline geldi. Tekstil işiyle yıllarca mücadele ettikten sonra Buffett, 1985’te işi kapattı ve bunun yerine Berkshire kurumsal yapısı içinde kurduğu sigorta ve yatırım operasyonlarına odaklandı.
Sigorta şirketleri, özellikle GEICO ve National Indemnity, Buffett’ın yatırım yapabileceği sermayeyi ona sağladı. Neredeyse maliyetsiz olan bu güvenilir sermaye kaynağı, Berkshire’ın gizli silahı haline geldi ve See’s Candies ve Nebraska Furniture Mart gibi şirketlerin satın alınmasını ve Coca-Cola ve American Express gibi halka açık şirketlerdeki hisseleri finanse etti.
Nisan 2025’e gelindiğinde ise Berkshire Hathaway yaklaşık 1,134 trilyon dolarlık bir piyasa değerine ulaşarak dünyanın en değerli şirketlerinden biri haline geldi. Başarısız tekstil işinin kurumsal kabuğu, tarihin en başarılı yatırım araçlarından birinin holding şirketi haline geldi. Bu başarı hikayesi, uyum sağlama ve öğrenme yoluyla bir hatayı zafere dönüştürmenin olağanüstü bir örneği olarak kabul ediliyor.
Yatırımcılar Buffett’ın en büyük hatasından neler öğrenebilir?
Buffett’ın Berkshire hatası, günlük yatırımcılar için birkaç pratik ders sunuyor. Bu dersler şu şekilde sıralanıyor…
Birincisi, duygusal karar almaktan kaçının. Buffett’ın kin dolu satın alımı, yatırım kararlarının duygusal tepkilerden ziyade rasyonel analizlere dayanması gerektiğini gösteriyor.
İkincisi, sadece fiyattan ziyade işletmenin temellerine odaklanın. Altta yatan işletmenin kalitesi ve ekonomisi, görünüşte iyi bir anlaşma yapmaktan çok daha önemlidir.
Üçüncüsü, zararları ne zaman keseceğinizi bilin. Buffett bile tekstil operasyonlarını kurtaramadı; bazı işletmeler hiçbir yönetim ekibinin üstesinden gelemeyeceği aşılmaz ekonomik zorluklarla karşı karşıya kalabilir.
Dördüncüsü, hataları hemen kabul edin ve düzeltici eylemlerde bulunun. Hataların tespiti ve tanınmasını geciktirmek, yalnızca olumsuz etkilerini artırır.
Beşinci ve son olarak ise ara sıra yapılan hataların bir yatırım kariyerini tanımlamadığının görülmesi geliyor. Buffett’ın yakın zamanda bir hissedar mektubunda yazdığı gibi: “Deneyimimize göre, tek bir kazanan karar zamanla nefes kesici bir fark yaratabilir… Hatalar kaybolur; kazananlar sonsuza dek çiçek açabilir.”
