ABD Merkez Bankası’nın (Fed) politika komitesi 16-17 Eylül tarihlerinde, faiz indirimi beklentilerinin ötesine geçen olağan dışı koşullar altında toplanacak. Beyaz Saray müdahalesinden kaynaklanan bağımsızlık tartışmaları, ABD’deki karışık ekonomik göstergeler ve siyasi gerilimler eylül ayı toplantısını son yılların en kritik Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantılarından biri haline getirecek nitelikte.
Beklentiler Fed yönetiminin, şu anda yüzde 4,25-4,50 aralığında olan faiz oranlarını çeyrek puan düşüreceği yönünde. Barron’s’un haberinde ise, Fed toplantısında öne çıkabilecek kritik başlıklar derleniyor:
Lisa Cook ve Fed’in bağımsızlığı bilmecesi
Lisa Cook, verdiği hukuk mücadelesine rağmen toplantıya katılacak. Joe Biden başkanlığı döneminde 2022’de Fed guvernörlüğüne aday gösterilen Lisa Cook, mortgage dolandırıcılığı iddiaları nedeniyle geçtiğimiz haftalarda ABD Başkanı Donald Trump’ın kendisini görevden alma girişimiyle karşı karşıya kaldı. Cook’un devam eden davaya rağmen eylüldeki toplantıya katılması bekleniyor. Federal mahkeme, dava sonuçlanana kadar Cook’un görevden alınmasını geçici olarak engelledi ve avukatları Cook’un görevini sürdürdüğünü belirtti.
Trump, bu yaz başında, Federal Konut Finansmanı Kurumu Direktörü Bill Pulte’nin, Cook’un kredi başvurularında iki mülkü birincil ikametgâh olarak göstererek mortgage dolandırıcılığı yaptığına dair iddialarına dayanarak Cook’u görevden almaya çalıştı. İddialar, Cook’un 2021’de, Fed’e katılmadan önce Michigan ve Georgia’daki gayrimenkuller için aldığı mortgage belgelerine dayanıyor. Cook resmi olarak herhangi bir suçtan dolayı yükümlü değil.
Trump’ın daha geniş hedefi Fed yönetim kurulunu yeniden şekillendirmek gibi görünüyor. Faizleri indirmediği için Powell’ı alenen eleştiren Trump, geçen ay yaptığı açıklamada yakında Fed yönetim kurulunda kendi atadığı isimlerin çoğunluğu oluşturacağını ve bu kişilerin faizleri düşürmek için çalışacağını söyledi. Trump, bir kabine toplantısında, “Çok yakında çoğunluğu elde edeceğiz. Bu harika olacak” dedi.
Cook davası, Fed’i farklı açılardan belirsiz bir alana sürüklüyor. Cook, görevden alınmasına karşı mahkemede mücadele ederken aynı masada Fed üyesi meslektaşlarıyla bir araya gelecek. Trump’ın ekibi mahkeme kararını temyize götürüyor, ancak şimdilik Cook, FOMC’de oy hakkına sahip bir üye olmaya devam ediyor.
Trump yönetimi ise bu haftaki politika toplantısı öncesinde Cook’u devre dışı bırakma girişiminde başarısız oldu. Bir federal temyiz mahkemesi, pazartesi akşamı hükümetin Cook’u görevine iade eden alt mahkeme kararını durdurma talebini reddetti. Bu emsalsiz durum, hukuki belirsizliğin Cook’un politika tartışmalarına katılımını veya oy tercihlerini nasıl etkileyeceğine dair soru işaretleri yaratıyor.
Öte yandan Stephen Miran da Fed yönetim kuruluna katılıyor. Senato, Trump’ın Fed’e aday gösterdiği Ekonomi Danışmanları Konseyi Başkanı Stephen Miran’ı, pazartesi akşamı 48-47 oyla onayladı. Miran, ağustos başında istifa eden eski Fed Guvernörü Adriana Kugler’den boşalan koltuğu dolduracak.
Trump’ın yakın müttefiki olan Miran, ikinci Trump döneminde Ekonomi Danışmanları Konseyi Başkanı olarak görev yaptı. Daha gevşek bir para politikasını desteklediğini ve tarifelerin enflasyona etkisinin sınırlı olduğunu söyledi. Ancak Miran’ın onay alması, Fed’in bağımsızlığına ilişkin yeni endişeleri gündeme getirdi.
Geçmişte Miran, bölgesel Fed bankalarının kamulaştırılmasını ve tüm kurul üyelerinin başkan tarafından istediği zaman görevden alınabilecek şekilde atanmasını önermişti. Wells Fargo Yatırım Enstitüsü Küresel Sabit Getirili Menkul Kıymetler Stratejisti Luis Alvarado, Miran’ın adaylığını, “Trump yönetiminin ekonomik gündemini ilerletmek için stratejik bir hamle” olarak nitelendirdi. Miran’ın görevi ocak sonunda sona erecek.
Faiz indirimi beklentileri
Fed’in gelecek hafta çeyrek puanlık faiz indirimi yapması bekleniyor. Bu, geçen aralıktan bu yana ilk indirim olacak. Ancak temmuz toplantısında iki Fed guvernörü, o toplantıda faiz indirimi yapılması gerektiği yönünde muhalefet etmişti. Daha gevşek politika yanlıları şimdi daha büyük bir indirim için bastırabilir. Özellikle zayıf gelen ağustos istihdam raporu, daha agresif gevşeme yönündeki argümanları güçlendirdi.
Renaissance Macro Ekonomik Araştırma Direktörü Neil Dutta, Fed’in yarım puanlık indirim yapması gerektiğini ancak bunun gerçekleşmesini beklemediğini belirtti. Dutta, “FOMC’deki güvercinlerin çok güçlü bir gerekçesi var ve daha büyük bir adım atılması yönünde muhalefet beklemeliyiz” dedi.
Dutta, işgücü piyasası koşullarının yılın başına kıyasla daha hızlı soğuduğunu, eksik istihdamın işsizlik oranından daha hızlı arttığını söyledi. Ayrıca tarifelerin enflasyona yansımasının beklendiğinden daha düşük olduğunu ve ticaret politikalarındaki belirsizliklere rağmen enflasyon beklentilerinin görece sabit kaldığını belirtti.
Dutta Fed’in bir “uzlaşı kurumu” olduğunu vurguluyor. Bu nedenle yarım puanlık indirim “şahinler için fazla büyük bir adım” olsa da güvercinler başka tavizler için pazarlık edebilir. Örneğin işgücü piyasasındaki zayıflığın daha güçlü bir şekilde vurgulanmasını ve işgücü piyasasının “sağlam” olarak tanımlanmasına son verilmesini isteyebilirler. Ayrıca Fed’in, istihdamdaki aşağı yönlü risklere daha fazla dikkat ettiğini resmen kabul etmesini talep edebilirler.
Morgan Stanley analistleri, zamanında onaylanması halinde Miran’ın daha büyük bir indirim yönünde muhalefet edeceğini öngörüyor. Analistlere göre, gelecekte daha net bir gevşek para politikası eğilimi oluşabilir.
Fed projeksiyonları gündemde
Fed, güncellenmiş ekonomik projeksiyonlarını da açıklayacak. Buna, her üyenin yıl sonuna, gelecek yıla ve sonraki dönemlere dair faiz beklentilerini yansıtan “noktasal grafikler” de dahil. Söz konusu gösterge piyasaların Fed’in gelecekte faizleri ne kadar agresif şekilde indirmeyi planladığını anlaması açısından çok önemli.
Haziran projeksiyonlarına göre yetkililer, bu yıl iki kez çeyrek puanlık indirim öngörmüştü. Ancak istihdam verilerindeki revizyonlar bu uzlaşıyı değiştirmiş olabilir. Morgan Stanley analistleri, noktasal grafiğin bu yıl aynı kalacağını, ancak 2026’da ilave yarım puanlık faiz indirimini yansıtacağını tahmin ediyor.
Eğer Miran projeksiyonlarını zamanında sunmazsa, katılımcı sayısı 19’un altında kalabilir. Geçmişte benzer bir durum, 2014’te Lael Brainard’ın Fed guvernörü olarak toplantıdan günler önce onaylanmasıyla yaşanmıştı. Brainard o toplantı için projeksiyon sunmamıştı. Miran tahminlerini sunarsa bu büyük ihtimalle Trump yönetiminin agresif faiz indirimi beklentileriyle uyumlu olacaktır.
Haziran projeksiyonları, komitenin bölünmüş olduğunu göstermişti: Yedi yetkili bu yıl faiz indirimi öngörmezken, sekizi yarım puanlık gevşeme öngörmüştü. Son istihdam verileri daha fazla yetkiliyi güvercin kanada yaklaştırmış olabilir. Ancak tarifeler konusundaki kaygılar bazı üyeleri yeniden temkinli davranmaya itebilir.
Ekonomik göstergelerdeki karmaşa Fed’in işini zorlaştıracak
Fed, politika kararlarını güçleştiren çelişkili verileri değerlendiriyor. İstihdam artışı zayıflamış olsa da diğer ekonomik göstergeler güçlü kalmaya devam ediyor. Restoran rezervasyonları, uçak biletleri ve perakende satışları verilerine göre tüketici harcamaları sağlam görünüyor.
Ancak istihdam görünümü son aylarda ciddi şekilde bozuldu. ABD Çalışma İstatistikleri Bürosu, salı günü mart ayına kadarki 12 ayda daha önce bildirilen net istihdam artışlarını 911 bin aşağı yönlü revize etti. Bu, ABD ekonomisinin söz konusu dönemde 1,8 milyon değil yalnızca 847 bin istihdam yarattığı anlamına geliyor. Perşembe günü ise haftalık işsizlik başvuruları 27 bin artarak 263 bine çıktı ve Ekim 2021’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
Enflasyon da ağustosta yükseldi. Ancak bu artış, Fed’in bu ay faiz indirmesine yönelik beklentileri bozmaya yetecek düzeyde değildi. Tüketici fiyat endeksindeki yıllık artış, Fed’in yüzde 2 hedefinin neredeyse bir puan üzerinde seyrediyor. Buna karşın istihdam artışı durma noktasına geldi.
Bu tablo, hafif bir stagflasyon görünümüne işaret ediyor ve Fed’in maksimum istihdam ile fiyat istikrarını sağlama yönündeki ikili hedefini zorlaştırıyor. Faizler çok hızlı indirilirse, enflasyon baskıları beklenenden daha kalıcı şekilde artabilir.
Fed yetkilileri, hızla soğuyan işgücü piyasasına dair kaygılarla, faizleri fazla hızlı indirmenin enflasyonu yeniden alevlendirebileceği riskini dengelemek zorunda kalacak.
